زباله ها , جایگزین جدید گونه های مختلف ماهی ها در تالاب انزلی
زباله ها , جایگزین جدید گونه های مختلف ماهی ها در تالاب انزلی
5 گونه از ماهی ها در آستانه انقراض
يکشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۱ – ۱۷ فوريه ۲۰۱۳
تالاب انزلي با مساحتي در حدود 20 هزار هکتار در استان گيلان و شهر بندر انزلي از بي‌نظيرترين زيستگاه‌هاي طبيعي جانواران ايران محسوب مي‌شود. اين تالاب زيبا به دليل موقعيت جغرافيايي از نظر ميزان بالاي رطوبت و آب با هيچ‌يک از تالاب‌هاي ايران قابل مقايسه نيست. تالاب انزلي از جمله تالاب‌هاي بين‌المللي ثبت‌شده ايران و از نخستين تالاب‌هاي ثبت‌شده در معاهده رامسر در سال 1971 ميلادي است و به دليل تنوع زيستي فوق‌العاده‌اش داراي اهميت جهاني است که هم بر دريا تاثير مي‌گذارد و هم از آن تاثير مي‌گيرد. تالاب بين‌المللي انزلي در حاشيه جنوب غربي درياي خزر واقع شده و داراي ويژگي‌هاي طبيعي خاصي همچون داشتن نيلوفرآبي صورتي و سفيد و لاله تالاب است و ساليانه محل گذر دهها هزار پرنده مهاجر است. اين زيستگاه زيباي بخشي از حيات وحش ايران در سالهاي اخير با تنگناهاي زيادي مواجه شده‌است و يکي از پرمناقشه‌ترين سال‌ها را در عمر چند هزار ساله‌اش مي‌گذراند. هجوم بي امان زباله‌هاي شهري، ساخت و ساز جاده و پل براي احداث كمربندي شهر انزلي و ورود روزانه حجم قابل توجهي فاضلاب شهري و رسوب بيش از حد بستر تالاب و كاهش عمق آن ازجمله مخاطراتي است كه هر روزه تالاب انزلي با آنها دست و پنجه نرم مي‌كند. بر اساس گزارش شاهدان محلی ؛ در حال حاضر حتي با سطحي‌ترين توجه، نشانه‌هاي آلودگي آب در اين تالاب مشخص است. تهديدات زيست‌محيطي ناشي از فعاليت‌هاي دريايي و ورود آلاينده‌ها در انزلي يکي از منابع مهم تهديدات زيست‌محيطي اين تالاب است. به گفته كارشناسان، اين تالاب به طرز بي سابقه اي در جلبک آزولا گرفتار شده‌است و ورود آلودگي‌هاي شيميايي موجب خطرات جبران ناپذير براي محيط زيست تالاب انزلي است و در نهايت زيان‌هاي فراواني براي محيط زيست انسان دارد. گزارشهای اخیر حاکی از آنست که ؛ پنج نوع از ماهی های تالاب در معرض خطر انقراض قرار دارند، ماهی هایی که برخی شان مصرف اقتصادی دارند و برخی نه. دکتر علیرضا کشوردوست در این خصوص به ایسنا گفته است: «بسیاری از ماهیان که زیستگاه اختصاصی و عمده آنها تالاب انزلی است، صدمات بسیاری دیده اند. سس ماهی خزری، ماهی آزاد و ماهی سیم چشم سفید ماهی های اقتصادی این تالاب اند و رفتگر ماهی و ماهی نوخاره ماهیان غیر اقتصادی. این استاد دانشگاه با در نظر گرفتن نیاز این گونه ها به میزان حفاظت بیشتر، اعلام کرده است میزان صید این گونه ها کاهش یافته است. دکتر اسماعیل کهرم، دیگر کارشناس محیط زیست می گوید: با روند فعلی تالاب انزلی انتظار داریم همه گونه های تالاب در معرض خطر انقراض باشند، و نه فقط تنها پنج گونه. وی که تالاب انزلی را چون شیرخوارگاهی برای گونه های دریایی خزر می داند ، گفت: «تالاب های چسبیده به دریا، تالاب هایی اند که از آنها به عنوان شیرخوارگاه دریایی یاد می کنند، تالاب انزلی و امیرکلایه از این دست تالاب ها هستند. به این ترتیب که ماهی های دریایی هنگام تخم ریزی، تخم شان را درون آب شیرین تالاب رها می کنند، وقتی ماهی ها متولد شدند و به اندازه انگشتانه شدند، راهی دریا می شوند. وی می گوید : این مرحله از حساس ترین مراحل زندگی این گونه ها محسوب می شود که متاسفانه مجبورند حساس ترین مرحله رشدشان را در زیستگاهی آلوده سر کنند و این خطر انقراض شان را بالامی برد.
کهرم که تعداد گونه های تالاب انزلی را 20 تا 21 گونه می داند، ادامه داد: «این 21 گونه، گونه هایی اند که به طور دایم در تالاب زندگی می کنند و جدای از گونه هایی اند که پس از تولد و رشد اولیه راهی دریا می شوند. خانه این 21 گونه در تالاب انزلی است، تالابی که وضع خوبی ندارد و از رودهایی چون زرجوب و جواهر رود که آلوده ترین رودخانه های جهان اعلام شده اند، تغذیه می شود. این آلودگی ها وقتی وارد تالاب می شود، تالاب را به حوضی آلوده مبدل می کند که عمده ترین کارش از بین بردن گونه های جانوری و گیاهی آن است نی های موجود در تالاب دومین عامل آلودگی تالاب از نگاه دکتر کهرم است، نی هایی که در نگاه اول شاید آلودگی را به ذهن متبادر نکند. این کارشناس معتقد است: «با ورود مستقیم فاضلاب خانه های اطراف تالاب به آن، مواد غذایی مناسب برای رشد نی های تالاب فراهم می شود و این نی ها با رشد بیش از حد، همه اکسیژن آب را مصرف می کنند و باعث خفگی ماهی ها می شوند. علاوه بر نی ها، آزولایا عدسک آبی، گیاهی است که چند میلی متر بیشتر طول ندارد اما چون بختکی روی تالاب انزلی افتاده و همه فضای آب را اشغال کرده است: مالک جدید قلمرو انزلی که صاحب آب، نور، غذا و اکسیژن آب شده است و بقیه موجودات را از حق حیات محروم می کند. این روزها هر جای تالاب را که نگاه کنیم، از ضخامت 20 سانتی متری تا یک متری روی آب را می بینیم که در اختیار آزولاها قرار گرفته و رسما جای بقیه زندگی می کنند. این عوامل دست به دست هم می دهند و تالاب انزلی را از زیستگاهی مناسب برای گونه های جانوری به مکانی غیر قابل حیات تبدیل می کند و تعداد ماهی های در معرض خطر این تالاب و دریای خزر را روز به روز بیشتر می کند. با این روند دیگر نمی توانیم بگوییم تنها 5 گونه از گونه های تالاب در معرض خطر انقراض اند، می توانیم بگوییم همه گونه ها در معرض خطرند و اگر این روند ادامه دار شود به زودی منقرض می شوند.
وجود گونه های مختلف آبزی در تالاب ها، نقش مهمی در پالایش و توان اکولوژیکی تالاب دارند، تا آنجا که پیوستگی زنجیره غذایی موجود در این تالاب ها دارای اهمیت اقتصادی است و از بین رفتن هر گونه، موجب ناقص شدن این زنجیره و در نهایت ایجاد تاثیر منفی بر محیط زیست تالاب و پیامدهای دیگر ناشی از آن می شود. آلودگی های آبی رودخانه های ورودی تالاب که مقام اول جهان را از آن خود کرده اند، می تواند نقش بسزایی در مرگ و میر ماهی ها و دیگر گونه های دریایی اعم از گیاهی و جانوری باشد، رودخانه هایی که روزگاری نه چندان دور آنقدر زلال بودند که نام شان را زرجوب نهادند: زرجوبی که از میان شهر می گذشت و مردم برای ماهیگیری صف می کشیدند امروز جز آب باریکه یی نیست که از چند متری اش نمی توان عبور کرد، بس که بوی فاضلابش آزار دهنده است.
Home
