پروتكل الحاقي به پيمان نامه حقوق کودك درباره بكارگيري کودکان در مناقشات مسلحانه
کشورهاي عضو پروتكل حاضر، از حمايت همه جانبه از پيمان نامهء حقوق کودك که نشانه تعهد گسترده براي تلاش در ارتقا و حمايت از حقوق کودك ميباشد تشويق شده اند، بار ديگر تأکيد ميكنند که حقوق کودك نيازمند حمايت خاص است و خواستار پيشرفت مستمر و بدون تبعيض وضعيت کودکان و همچنين رشد و آموزش ايشان در شرايط صلح و امنيت هستند، از اثرات مخرب و دامنه دار مناقشات مسلحانه بر کودکان و پيامدهاي بلند مدت آن بر صلح پايدار، امنيت و توسعه دل نگران هستند، گرفتار شدن کودکان در وضعيتهاي مناقشات مسلحانه و حمله مستقيم به مناطقي که بنا بر قوانين بين المللي حفاظت شده بوده منجمله محل هايي که معمولاً تعداد زيادي از کودکان در آن حضور دارند مانند مدارس و بيمارستان ها را محكوم ميكنند، يادآور ميشوند که براساس حكم دادگاه بين المللي جنايي رم، ثبت نام و سربازگيري کودکان زير ٥ ١ سال يا استفاده از آنها به منظور شرکت در فعاليتهاي خصمانه، چه در مناقشات مسلحانه بين المللي و چه غير بين المللي، در زمره جنايات جنگي محسوب ميگردد، در نتيجه چنين ميپندارند که براي تقويت هر چه بيشتر اجراي حقوق به رسميت شناخته شده در پيمان نامه حقوق کودك لازم است تا حمايت از کودکان گرفتار در مناقشات مسلحانه افزايش يابد، يادآور ميشوند که در ماده ١ پيمان نامه حقوق کودك مشخص شده است که منظور از کودك در آن پيمان نامه هر فردي است که زير ١٨ سال سن داشته باشد مگر بنا بر قانوني که کودك مشمول آن است، سن کمتري براي بزرگسالي قيد شده باشد، مطمئن هستند که يك پروتكل الحاقي به پيمان نامه براي بالا بردن سن سربازگيري و شرکت افراد در مناقشات مسلحانه کمك بزرگي به اجراي اين اصل خواهد نمود که بهترين منافع کودك بايد در تمام اقدامات مربوط به کودکان مورد توجه اصلي قرار بگيرد. يادآور ميشوند که در بيست و ششمين گردهمايي بين المللي صليب سرخ و هلال احمر که در دسامبر ١٩٩٩ برگزار شد، از طرفهاي درگير مناقشه خواسته شد تا هر تلاش ممكن را براي اطمينان از عدم بكارگيري کودکان زير ١٨سال در مناقشات بكار بندند، از تصويب به اتفاق آراي پيمان نامه شماره ٢٨١ سازمان جهاني کار درباره منع و اقدام فوري براي از ميان بردن بدترين اشكال کار کودك استقبال ميكنند که در آن هرگونه سربازگيري قهري يا اجباري کودکان در مناقشات مسلحانه منع شده است، با نگراني تمام هرگونه سربازگيري، آموزش و استفاده از کودکان در مناقشات درون و برون مرزي، توسط گروههاي مسلح غير از نيروهاي ارتش هر کشور را محكوم کرده و افرادي را که به سربازگيري، آموزش و استفاده از کودکان مي پردازند را مسئول مي شناسند، وظيفه تمام طرفهاي درگير در مناقشات مسلحانه را در رعايت مفاد قوانين انسان دوستانه بين المللي يادآور ميشوند، تأکيد ميكند که پروتكل حاضر ناقض اهداف و اصول بيان شده در منشور سازمان ملل متحد و از جمله ماده ١٥ و هنجارهاي مربوط به قوانين انسان دوستانه نيست، مي دانند که براي حمايت از کودکان گرفتار در مناقشات مسلحانه و اشغال نظامي، شرايط صلح و امني متكي بر احترام کامل به اهداف و اصول منشور و رعايت ابزار حقوق بشر مربوطه امري ضروري است، متوجه نيازهاي ويژه آن دسته از کودکان هستند که بيشتر در برابر سربازگيري يا استفاده در مناقشات بخاطر وضعيت اقتصادي يا اجتماعي و يا جنسيت آسيب پذيرند، توجه ضرورت به ريشه هاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي گرفتار شدن کودکان در مناقشات مسلحانه را از نظر دور نميدارند، به ضرورت تقويت همكاري بين المللي در اجراي پروتكل حاضر و همچنين پيشرفت جسمي و رواني و بازگرداني اجتماعي کودکاني که قرباني مناقشات مسلحانه اند واقف هستند، مشارکت جوامع محلي بخصوص کودکان و کودکان قرباني را در اطلاع رساني و برنامه هاي آموزشي مربوط به اجراي پروتكل تشويق مي کنند، بر موارد زير توافق کرده اند: ماده ١ کشورهاي عضو همه گونه اقدام لا زم را به عمل خواهند آورد تا اطمينان حاصل نمايند هيچ يك از افراد نيروهاي مسلح آنها که هنوز به سن ١٨ سالگي نرسيد ه اند در درگير ي ها شرکت مستقيم نداشته باشند. ماده ٢ کشورهاي عضو متعهد ميشوند که افراد زير ١٨سال را به طور اجباري به خدمت سربازي در نيروهاي مسلح خود در نياورند. ماده ٣ ١- کشورهاي عضو حداقل سن سربازگيري اختياري در نيروهاي مسلح خود را آنگونه که در ماده ٨٣ ، بند ٣ پيمان نامه حقوق کودك آمده است به تدريج افزايش خواهند داد و اصول مطرح شده در آن ماده را در نظر گرفته و ميپذيرند که براساس پيمان نامه، افراد زير سن ١٨سال سزاوار حمايت ويژه هستند. ٢- هر کشور عضو، پس از تصويب يا پيوستن به اين پروتكل اعلاميه اي صادر خواهد کرد که براساس آن حداقل سن سربازگيري اختياري در نيروهاي مسلح ملي خود را تعيين کرده و به وضع مقرراتي خواهد پرداخت تا از سربازگيري اجباري و قهري جلوگيري به عمل آورد. ٣- کشورهاي عضوي که اجازه سربازگيري داوطلبانه زير سن ١٨سال را به نيروهاي مسلح خود ميدهند بايد دستورالعملهاي احتياطي تنظيم کنند تا دست کم موارد زير را تضمين نمايند: (الف) اين سربازگيري ها واقعاً داوطلبانه باشد; (ب) اين سربازگيري ها با رضايت اوليا و يا سرپرستان قانوني افراد انجام شود; (ج) به اين افراد اطلاع کامل درباره وظايف آنها در خدمت سربازي داده شود; (د) از اين افراد قبل از ورود به خدمت سربازي، مدارك معتبري که نشان دهنده سن ايشان باشد دريافت کنند. ٤- هر کشور عضو ميتواند اعلاميه، خود را جهت سنديت بيشتر به دبير کل سازمان ملل متحد ارائه نمايد تا از آن طريق به اطلاع کليه کشورهاي عضو ديگر رسد. اين يادداشت از تاريخ دريافت آن توسط دبير کل لا زم الا جرا خواهد بود. ٥- در مطابقت با مواد ٨٢ و ٩٢ پيمان نامه حقوق کودك، ضرورت بالا بردن سن، طبق بند ١ ماده، حاضر مشمول مدارسي آه تحت نظارت نيروهاي مسلح کشور عضو هستند نمي شود. ماده ٤ ١- گروههاي مسلحي که متمايز از نيروهاي مسلح کشور عضو هستند نبايد تحت هيچ شرايطي به سربازگيري و يا استفاده از افراد زير سن ١٨سال در مناقشات اقدام نمايند. ٢- براي پيشگيري از سربازگيري و استفاده از چنين افرادي، کشورهاي عضو بايد تمام اقدامات ممكن منجمله اقدامات قانوني لا زم براي ممنوعيت و مجازات چنين اقداماتي را به عمل آورند. ٣- اجراي ماده حاضر، وضعيت قانوني هيچيك از طرفين مناقشات مسلحانه را تحت تأثير قرار نميدهد. ماده ٥ هيچ جزئي از اين پروتكل نبايد ناقض آن موادي از قانون يك کشور عضو يا ابزار بين المللي و يا قوانين انسان دوستانه بين المللي باشد که به نحو بهتري حقوق کودك را تحقق مي بخشد. ماده ٦ ١- هر کشور عضو، تمام اقدامات لازم قانوني، اداري و غيره براي تضمين اجراي مؤثر مفاد پروتكل حاضر در حوزه استحفاظي خود را به عمل خواهد آورد. ٢- کشورهاي عضو متعهد مي شوند تا اصول و مفاد اين پروتكل را به هر وسيله ممكن به اطلاع بزرگسالا ن و کودکان رسانده و تبليغ نمايند. ٣- کشورهاي عضو تلاش خواهند کرد اطمينان حاصل يابند افرادي که مغاير با اين پروتكل به سربازي گرفته شده و يا در درگيري ها از آنها استفاده شده خلع سلاح شوند و يا به هر صورت ديگري از خدمت مرخص گردند. ماده ٧ ١- کشورهاي عضو بايد در اجراي پروتكل حاضر و از آن جمله در جلوگيري از هرگونه اقدام مغاير با اين پروتكل و در بهبود وضعيت و بازگرداني اجتماعي افرادي که قرباني چنين اعمال خلافي شده اند، با يكديگر همكاري کنند و اين همكاري ها ميتوانند در زمينه هاي فني و يا مساعدتهاي مالي باشند. اين مساعدت ها و همكاري ها با هماهنگي با کشورهاي عضو مايل به همكاري و سازمانهاي بين المللي مربوطه انجام خواهد شد. ٢- کشورهاي عضوي که قادر به تأمين چنين کمك هايي هستند بايد از طريق برنامه هاي چندجانبه و يا دوجانبه و يا برنامه هاي ديگر و يا ا ز طريق يك صندوق کمكهاي داوطلبانه که مطابق با قوانين مجمع عمومي باشد اقدام نمايند. ماده ٨ ١- هر کشور عضو ظرف دو سال از تاريخ لا زم الاجرا شدن اين پروتكل براي آن کشور، بايد گزارشي به کميته حقوق کودك حاوي کليه اطلاعات مرتبط با اقدامات انجام شده در زمينه اجراي مفاد اين پروتكل و از جمله اقدامات انجام شده در زمينه اجراي مفاد مربوط به مشارکت و سربازگيري را ارائه دهد. ٢- به دنبال ارائه گزارش جامع، هر کشور عضو بايد در گزارشهاي ارسالي خود به کميته حقوق کودك منطبق با ماده ٤٤ پيما ن نامه، هر اطلاع ديگر در زمينه اجراي مفاد اين پروتكل را نيز بگنجاند . ساير کشورهاي عضو اين پروتكل، بايد گزارش خود را هر پنج سال يكبار ارسال نمايند. ٣- کميته حقوق کودك ممكن است از کشور عضو اطلاعات بيشتري در زمينه اجراي مفاد پروتكل درخواست نمايد. ماده ٩ ١- امضاي پروتكل حاضر براي هر کشوري که عضو پيمان نامه بوده و يا آنرا امضا کرده باشد آزاد است. ٢- هر کشوري ميتواند پروتكل حاضر را تصويب کند و يا موادي را به آن بيافزايد . اسناد تصويب و يا ترميم بايد در اختيار دبير کل سازمان ملل متحد قرار بگيرد. ٣- دبير كل به عنوان نگهدارنده پيمان نامه و پروتكل، بايد تمام کشورهاي عضو پيمان نامه و تمام کشورهاي امضا کننده پيمان نامه را از هر سند اعلا ميه موضوع ماده ٣ مطلع سازد. ماده ١٠ ١- پروتكل حاضر سه ماه پس از دريافت دهمين سند تصويب يا ترميم، ضمانت اجرايي پيدا ميكند. ٢- براي هر کشوري که پروتكل رفتن تعهدات کشور عضو در چارچوب پروتكل حاضر و در ارتباط با رويدادهاي ماقبل حاضر را تصويب يا ترميم ميكند، اين پروتكل به فاصله يك ماه از ارائه اسناد تصويبي يا ترميمي لازم الاجرا خواهد بود. ماده ١١ هر کشور عضو ميتواند در هر زمان که بخواهد با ارسال يك يادداشت کتبي به دبير کل سازمان ملل متحد از پروتكل حاضر خارج شود و دبير کل، پيرو آن مراتب را به اطلاع کليه کشورهاي عضو پيمان نامه و کشورهايي که پيمان نامه را امضا کرده اند خواهد رساند. خروج از اين پروتكل يك سال پس از دريافت يادداشت توسط دبير کل جاري ميگردد. با اين وجود اگر چنانچه پس از اتمام يك سال، کشور خارج شونده درگير مناقشه مسلحانه باشد، خروج آن کشور تا زماني که آن مناقشه پايان نپذيرفته است به اجرا در نخواهد آمد. ٢- چنين خروجي باعث از ميان رفتن تعهدات کشور عضو در چارچوب پروتكل حاضر و در ارتباط با رويدادهاي ماقبل جاري شدن خروج آن کشور نخواهد شد و همچنين اين خروج هيچگونه تأثيري بر موارد تحت بررسي کميته حقوق کودك که متعلق به زمان ماقبل خروج ميباشند نخواهد گذاشت. ماده ١٢ ١- هر کشور عضو ميتواند متممي را پيشنهاد و به دبير کل سازمان ملل متحد ارائه دهد. دبير کل بر اين اساس پيشنهادي را به اطلاع کشورهاي عضو ميرساند و از آنها ميخواهد نظر خود را درباره تشكيل يك گردهمايي از کشورهاي عضو براي بررسي و راي گيري در مورد پيشنهادات اعلام نمايند. در صورتي که ظرف چهار ماه از تاريخ اين نظرخواهي، حداقل يك سوم کشورهاي عضو تمايل خود را براي شرکت در اين گردهمايي اعلام نمايند، دبير کل اقدام به برگزاري اين گردهمايي تحت نظارت سازمان ملل متحد مينمايد. هر متممي که به تصويب اکثريت حاضر در گردهمايي برسد براي تصويب نهايي به مجمع عمومي سازمان ملل متحد ارجاع ميشود. ٢- هر متممي که براساس شرايط بند ١ ماده حاضر به تصويب برسد، پس از يك ماه از تصويب نهايي آن توسط مجمع عمومي سازمان ملل متحد و با اکثريت دوسوم کشورهاي عضو لازم الاجرا ميگردد. ٣- هر متممي که جاري شود، براي کشورهايي که آنرا پذيرفته اند لازم الاجرا خواهد بود و کشورهاي ديگر همچنان متعهد به مفاد پروتكل حاضر و متممهاي قبلي که مورد پذيرش آنها قرار گرفته است باقي ميمانند. ماده ١٣ ١- پروتكل حاضر، که تمام نسخ آن به زبانهاي عربي، چيني، انگليسي، فرانسه، روسي و اسپانيولي به يكسان سنديت دارند، در بايگاني سازمان ملل متحد نگهداري خواهد شد. ٢- دبير کل سازمان ملل متحد نسخه هاي تأييد شده پروتكل حاضر را براي تمام کشورهاي عضو پيمان نامه و کشورهاي امضا کننده پيمان نامه، ارسال خواهد کرد. برگرفته از تارنمای مرکز اطلاعات سازمان ملل – تهران
