موضعگیری سودویند در خصوص “حق برخورداری از محیط زیست سالم”در ایران در جریان بیست و چهارمین اجلاس شورای حقوق بشر در ژنو
موضعگیری سودویند در خصوص “حق برخورداری از محیط زیست سالم”در ایران در جریان بیست و چهارمین اجلاس شورای حقوق بشر در ژنو
جمعه ۱۵ شهريور ۱۳۹۲ – ۰۶ سپتامبر ۲۰۱۳
بیست و چهارمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در شهر ژنو از روز دوشنبه ۹ سپتامبر ۲۰۱۳ (۱۸ شهریور ۱۳۹۲)، آغاز، و تا ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳ (۵ مهر ۱۳۹۲) ادامه خواهد يافت. طبق برنامه از پیش ارائه شده، بررسی گزارش گزارشگرهای ويژه موضوعی در موارد مختلف نقض حقوق بشر در کشورهای مختلف، دستور کار شورا در هفته نخست خواهد بود. طبق چارچوب اجلاس شورای حقوق بشر، سازمان های غیر دولتی کشورهای مختلف نیز فرصت حضور در اجلاس و موضعگیری در مورد موضوعات مورد بحث و احیانا موضعگیری در رابطه با گزارش گزارشگران ویژه موضوعی را خواهند داشت. برهمین اساس سازمان غیردولتی و اتریشی سودویند، در همکاری با همراهان ایرانی خود، که از سال 2010 در شورای حقوق بشر از طریق تنظیم موضع گیری ها و تدارک اجلاس های موازی در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران فعال میباشد؛ برای اجلاس آتی، گزارش زیر را در خصوص “حق برخورداری از محیط زیست سالم” ارسال کرده است. ترجمه فارسی این گزارش که با شماره سند A/HRC/24/NGO/14 در سایت رسمی شورای حقوق بشر سازمان ملل به ثبت رسیده و در روز چهارشنبه 11 سپتامبر به صحن علنی شورا ارائه خواهد شد؛ به شرح زیر است: گزارش کوتاهی در مورد وضعیت آب در ایران منابع آبی ایران در وضعیت بحرانی قرار دارند که موجب نگرانی عمیق کارشناسان و هواداران محیط زیست ایران شده است. کشور ایران از نظر جغرافیایی در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده به طوری که میانگین باران سالانه 250 میلیمتر می باشد و بیش از 80 درصد از سطح کشور را مناطق خشک و نیمه خشک در بر گرفته است. در نتیجه، مدیریت آب در ایران از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. ولی متاسفانه به دلیل رویکرد نادرست مسوولان و مدیران کشور در حال حاضر اکثر پیکره های آبی طبیعی خشک شده اند. بنا به اظهارات عیسی کلانتری وزیر سابق کشاورزی، آب های زیرزمینی تحلیل رفته اند و کم آبی کشور را تهدید می کند. بیلان منفی برداشت آب در ابتدای انقلاب زیر صد میلیون مترمکعب در سال بوده که در حال حاضر به 11 میلیارد مترمکعب رسیده است یعنی 110 برابر شده است و اگر این وضعیت اصلاح نشود 30 سال دیگر، ایران تبدیل به بیابان خواهد شد.او اضافه می کند در حال حاضر از دریاچه ارومیه، بختگان، تشک، پریشان، گاوخونی، هورالعظیم، هامون و جازموریان دیگر چیزی باقی نمانده است .[1] رویکرد نادرست مسوولان کشور، در مدیریت منابع آب ایران را می توان در سه بخش خلاصه کرد: 1- عدم سرمایه گذاری در استحصال باران در ایران ظرفیت بارش باران در ایران به طور میانگین حدود 400 میلیارد مترمکعب است و تنها 130میلیارد مترمکعب آن استحصال می شود. در اثر عدم کنترل و نظارت نامناسب نزدیک به 20 میلیارد مترمکعب آب های قابل استحصال به آب های شور خلیج فارس می ریزد. [2] 2- اجرای پروژه های کلان بدون ارزیابی زیست محیطی سدسازی های بی رویه بدون ارزیابی زیست محیطی، حفر چاه های عمیق و استفاده از ابزارهای نوین با مکش های قوی، سبب شده منابع آب دچار دشواری حاد شود و خود سدها نیز گرفتار سرنوشتی سخت باشند و روند طبیعی تغذیه این سفره ها مختل شود. براساس گزارش وزارت نیرو حجم آب ورودی به مخزن سدهای لار، طالقان، ماملو، کرج و لتیان از ابتدای سال آبی 1392 تاکنون در مقایسه با مدت سال آبی پیش، 31 درصد کاهش را نشان میدهد. خشکی هوا و کاهش بارش، افت سدها را سبب شده است، به علاوه بیش از نیمی از سدهای کشور لایروبی نشده و از نقش اولیه خود که آبیاری ویا تولید برق است، خارج شده اند.[3] نمونه ای از اجرای طرح های بدون ارزیابی زیست محیطی، فاجعه سد کارون 3 و از بین رفتن راه های محلی 24 روستا طی 9 سال گذشته است که موجب جان باختن تعداد زیادی از مردم روستا که مجبور به سفر با یدک کش ها شده اند، می باشد. آخرین فاجعه ای که رخ داده در تاریخ 9 مرداد 92 تعداد 12 زن و کودک از روستای غریبی ها از توابع شهرستان دهدز در استان خوزستان که مسافر مینی بوسی در یدک کش بودند، پس از سقوط مینی بوس در آب های کارون، غرق شدند . 3- آلوده سازی آب ها هر ساله بيش از ٢٠ ميليون تن گنداب و فاضلابهاي شهري و صنعتي و شيميايي تجزيه نشده به آبهاي سطحي و زيرزميني، درياي خزر و خليج فارس سرازير ميشود. و هر ساله دست كم ٢/١ ميليون بشكه نفت و تركيبات هيدرو كربني معادل ١٦٠ هزار تن مواد سمي در آبهاي خليج فارس و در محدوده مرزي آبي ايران سرازير ميشود.[4] حدود ١٦٣ رودخانه آلوده در ايران وجود دارد كه ٦٠ تا ٧٠ رودخانه در وضعيت مرده هستند يعني آنقدر ميزان رسوبات و آلودگي در آنها زياد است كه فرايند حيات را مختل كرده است. به نقل از خبرگزاري افتاب حدود ٣٥٪ رودخانه هاي ايران مرده اند. از آن جمله ميتوان به رودخانه هاي، زرجوب و گوهر گيلان اشاره كرد كه آلوده ترين رودخانه هاي ايران شناخته شده اند و به دليل پساب هاي صنعتي و بيمارستاني از لحاظ اكولوژيكي مرده به حساب مي آيند. اين رودها، شاهراهی برای مرگ تالاب انزلي اند و بنا به گفته فرماندار رشت احياي آنها دست نيافتني است.[5] رودخانه اق بلاق در چهار محال بختياري كه به علت آلودگي بالا به همين سرنوشت دچار شده و علاوه بر تحت تاثير قرار دادن آب شرب منطقه ، سلامت تالاب گندمان را هم تهديد مي كند. رود کارون در استان خوزستان نیز یکی از آلوده ترین رودخانه های ایران است. توسعه صنعت نیشکر و صنایع جانبی با ورود آلاینده ها و زه آب ها از آلوده کننده های اصلی رودخانه کارون هستند. بنا به اظهارات نماینده مردم شادگان در مجلس، آقای عبداله تمیمی، آلودگی بیش از حد رودخانه کارون و نبود تصفیه خانه مجهز در این منطقه و استفاده مردم از آب خام و آلوده این رودخانه به عنوان آب شرب، بیماری های بسیاری را برای مردم منطقه، رقم زده که جبران ناپذیر است.[6] بیش از 20 صنعت بزرگ و تعداد زیادی صنعت کوچک در اهواز که تصفیه خانه ندارند مستقیما به کارون می ریزند و سالانه 265 میلیون مترمکعب آلودگی وارد رودخانه کارون خوزستان می شود.[7] درياچه هامون به عنوان هفتمين تالاب بين المللي جهان و بزرگ ترين درياچه آب شيرين كشور تقريباً براي هميشه از روي نقشه جغرافيايي پاك شده است! نابودي هامون بزرگترين پديده پناهندگي و آوارگان زيست محيطي در كشور را رقم زده است. در واقع طوفانهای شن و ماسه های دریاچه باعث ایجاد بیماریهای تنفسی و چشمی شده است. عدم پايبندي افغانستان به راي كميسيون دلتا ( كميسيون دلتا متشكل بود از كارشناسان سه كشور كانادا، آمريكا و شيلي كه روي رودخانه هيرمند كار كارشناسي انجام دادند ) و قرارداد ۱۳۵۱ دولت ايران و افغانستان مبنی بر آزادسازی ۲۶ متر مكعب آب در هر ثانيه در رودخانه هيرمند ایجاد دو سد کجکی و سد کمان خان بر روی هیرمند در افغانستان و ضعف روابط ديپلماتيك دولت ايران در حل اين معضل، جملگي باعث شد تا امروز هامون چشم انتظار قطره ای از آب هيرمند باشد.[8] به علت عدم توجه به نقاط غربی کشور در حال حاضر این معضل جدی، دامن خیلی از استانهای کشور در غرب، جنوب، مرکز و حتی شمال غربی ایران را گرفته است. یکی دیگر از نگرانی های ما پدیده جدید ریزگردها در مناطق غربی ایران است که در گزارش سال گذشته نیز به آن اشاره کردیم؛ این معضل هم منشا داخلی وهم منشا خارجی دارد و فقط متعلق به بیابانی شدن اراضی کشاورزی کشورعراق نیست! و باید به قسمت های غربی کشور حق آب تالاب ها و رودخانه ها داده شود تا بدین ترتیب از به وجود آمدن ذرات معلقی که منشا داخلی دارند جلوگیری به عمل آید .[9] تا زمانی که چاره اندیشی جدی در زمینه ریزگردهای و برنامه های عملیاتی در این زمینه در دستور کار قرار نگیرد 18 استان کشور همچنان با پدیده ریزگردها دست در گریبان خواهند بود.متاسفانه آلودگی هوا در اثر این ذرات معلق که در شرایط بحرانی قرار دارد سلامت مردم را به شدت به خطر انداخته است. به علت عدم توجه به كشاورزي صنعتي و صرف بودجه كافي براى مكانيزه كردن اين بخش باعث شده كشاورزان اغلب به دنبال كشت و كار زود بازده باشند. به نقل از روزنامه مهر در ارديبهشت سال ٩٢، مصرف سرانه سم هاي مورد استفاده در كشاورزي براى هر ايراني ٤٠٠ گرم است که میزان بسیار بالایی است و زندگی و سلامت مردم را شدیدا به خطر انداخته است. دکتر محمد کاظم ندافی رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت می گوید: اکنون 11 استان کشور با پدیده آبیاری مزارع با فاضلاب خام مواجه هستند و این امر موجب بیماری های زیادی برای شهروندان شده است. وی می گوید: انتظار ما آن است که جایگزین ها معرفی شوند و استانداران به این مساله مهم توجه کنند و از روش های مناسب استفاده شود تا از بیماری های ناشی از آلودگی آب و سبزیجات کاسته شود.[10] یکی دیگر از معضلات محیط زیست ایران در ارتباط با آلودگی آبها سیستم ناکارآمد جمع آوری زباله و دفع آن است. شیرابه زباله ها در محل دفن زباله موجب آلودگی آب های سحطی و زیرزمینی می شود و متاسفانه با وجود صرف هزینه های گزاف، تغییر سیستم جمع آوری زباله و بازیافت مواد تا کنون موفق نبوده است. به طور خلاصه آلودگی دریای خزر در شمال ایران و خلیج فارس در جنوب و خطر خشک شدن دریاچه ارومیه در آذربایجان و آلوده شدن بسیاری از رودخانه ها و خشک شدن تالاب ها و ذخیرگاه های آب که شرح مختصر آن را به اطلاع رساندیم و در گزارش پیشین نیز به اطلاع رسانده بودیم؛ بحرانی زیست محیطی را در کشورما موجب شده است. برای برون رفت از این بحران کارشناسان و هواداران محیط زیست راهکارهای زیر را پیشنهاد می کنند و از آن مقام مسوول شورای حقوق بشر درخواست می نماید، دولت ایران را موظف به اجرای تعهدات بین المللی دراین راستا نماید: یکم، ارزیابی دقیق نیازها در کشاورزی و صنعت و آب آشامیدنی در کوتاه مدت و دراز مدت و آنهم با توجه به جمعیت شهری و میزان رشد جمعیت ایران. دوم، تعریف یک سیاست همه جانبه برای کاهش مصرف بیهوده و زیانبار آب و محدود نمودن اتلاف وهدردادن آب که در ایران بسیار وسیع است. سوم، متوقف کردن حفر چاهها و سدسازیها وبازسازی آب دریاچه ها و مذاکرات جدی با همسایگان در مورد رودهای مشترک. چهارم، بازنگری محل استقرار بنگاههای تولیدی و تشویق صنایع پاک و کم مصرف درزمینه آب و انرژی ونیز بازنگری تولید صنعتی. پنجم، بررسی نوع تولید کشاورزی و نوع محصولات در مناطق گوناگون ایران و شیوه های علمی جدید در کشاورزی در زمینه آبیاری بمنظور تقلیل مصرف آب. ششم، جلوگیری از آلودگی آبها و پاکسازی تمامی راههای آبی و تحکیم و اجرای قوانین لازم درقبال آلوده کنندگان صنعتی و دولتی. هفتم، مداخله دادن مردم و نهادهای جامعه مدنی در مدیریت آب و افزایش فرهنگ زیست محیطی جهت حفظ منابع طبیعی و پرورش نسلهای جوان تا با احساس مسئولیت به جهان خود نگاه کنند و از هدر دادن منابع طبیعی بکاهند. مسئولیت اکولوژیکی ما ناظر به نیازهای کنونی و نیازهای نسلهای آتی است. سودویند – هوادران محیط زیست سپتامبر 2013 منابع : 1 http://fararu.com/fa/news/155693/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86- %DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1- %D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF 2 http://asre-nou.net/php/view.php?objnr=26327 3 http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1480533 4 http://ahwaz.irib.ir/%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%AB/6863- 12%20%D8%B2%D9%86%20%D9%88%20%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%20%D8%A F%D8%B1%20%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87%20%DA%A9%D8%A 7%D8%B1%D9%88%D9%86%203%20%D8%BA%D8%B1%D9%82%20%D8%B4%D8%AF%D9 %86%D8%AF 5 http://hamshahrionline.ir/details/218417 6 http://www.iranpress.ir/jahaneghtesad/template2/News.aspx?NID=5631 7 http://www.mehrnews.com/detail/News/1712523 8 http://www.tabnak.ir/fa/news/292671/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A2%D8%A8- %D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87- %DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86-%D8%B1%D8%A7- %D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D9%81%DB%8C%D9%87- %D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87- %D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF 9 http://www.khabaronline.ir/detail/42125 10 http://sharto.ir/Template1/News.aspx?NID=12715
Home
