مادران و سقط جنین در ایران : www.iranhrc.org
|
اشاره: در چند سال اخیر آمار سقط جنین در ایران رشد چشم‌گیری داشته است، همین موضوع یک از عواملی است که دولت را وادار کرده تا چاره‌ی برای مهار آن پیدا کند؛ آن هم در شرایطی که به عقیده برخی، ایران در سال‌های آتی با بحران جمعیتی مواجه خواهد شد. حال روند رو به رشد سقط جنین در چنین شرایطی رو به افزایش است و همین امر صدمه زیادی را به مادر و حتی شاید جامعه وارد آورد. در این نوشتار به مبحث سقط جنین غیرقانونی، آمار کنونی سقط جنین در ایران و خطراتی که مادران را تهدید می‌کند و… می‌پردازیم. سقط جنين (miscarriage) به معنای از دست دادن جنین در بيست هفته اول حاملگی است. حدود پانزده تا بيست درصد از حاملگی‌های شناخته شده به سقط جنين منجر می‌شوند، و بيش از 80 درصد از اين اتلاف‌ها قبل از دوازده هفتگی حاملگی اتفاق می‌افتند. سقط جنين شامل موقعيت‌هايی همچون اینکه مادر، تخمك بارور را پیش از گرفتن نتيجه‌ی مثبت تست باروری از دست دهد، نمی‌شود. مطالعات نشان داده‌اند كه 30 تا 50 درصد از تخمك‌های بارور قبل از اين كه زن بفهمد كه، باردار شده است، از بين می‌روند؛ چون آنقدر زود از دست می‌روند كه در زمان مقرر عادت ماهانه می‌شود. به عبارت ديگر زن اصلا متوجه نمی‌شود كه باردار بوده است. همچنین اگر زن باردار، كودك را پس از بيست هفتگی از دست بدهد، در اصطلاح به آن مرده‌‌زايی (stillbirth) می‌گويند. در موارد ديگر، سقط جنين در نتيجه‌ی مشكلاتی پيش می‌آيد كه در حين فرآيند پيچيده‌ی رشد نخستين اتفاق می‌افتند. وقتی كه تخم بارور مشكلات كروموزومی دارد، احتمالا دچار وضعيتی می‌شود كه نطفه‌ی ناكام ناميده می‌شود (كه حالا در مجامع پزشكی معمولا به آن نقص باروری ابتدايی می‌گويند.) در اين موارد، تخم بارور در رحم جایگزین می‌شود و جفت و كيسه‌ی جنين شروع به رشد می‌كنند، اما جنين حاصل از آن، خيلی زود از رشد باز می‌ماند يا اصلا تشكيل نمی‌شود. از آنجا كه جفت شروع به ترشح هورمون می‌كند، تست حاملگی زن مثبت می‌شود و نشانه‌های ابتدايی حاملگی را خواهد داشت، اما سونوگرافی كيسه‌ی جنينی را خالی نمايش می‌دهد. در موارد ديگر، جنين اندكی رشد می‌كند، اما دچار ناهنجاری‌هايی است كه ادامه حيات را غيرممكن می‌كند و رشد قبل از شروع ضربان قلب باز می‌ايستد. وقتی كودكی ضربان قلب پيدا می‌كند كه حدود 6 هفتگی با سونوگرافی قابل مشاهده است. احتمال سقط جنين به طرز چشمگيری كاهش می‌يابد. به نظر می‌رسد سقط جنین‌های خواسته که در چند سال اخیر رو به افزایش چشم‌گیری بوده، تبدیل به معضلی جدی شده است. سقط‌های جنین ناخواسته ممکن است دلایل فراوانی داشته باشد که از شایع‌ترین این دلایل می‌توان به بارداری ناخواسته، شرایط بد اقتصادی، تداخل فرزندآوری و… اشاره کرد. مدیرکل دفتر سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت در 8 بهمن‌ماه 1392، از وقوع ۲۵۰ هزار سقط جنین در سال خبر داد و گفت: “سالانه حدود 100 هزار نوزاد مرده به دنیا می‌آید. در شهر یزد 14 درصد بارداری‌ها به سقط منجر می‌شود و در هر شبانه‌روز یک زن باردار می‌میرد. جمعیت کنونی جوان کشور شامل ۲۵ درصد از جمعیت کل کشور می‌باشد و در صورت ادامه این روند تا سال ۲۰۵۰، 14درصد جمعیت جوان را خواهیم داشت.” این مقام مسوول در ادامه گفت: “در دی‌ماه سال 1392، طبق آمار در حالی که در ایران هر سال حدود ۳۷۲ هزار ایرانی شناسنامه‌شان در ثبت احوال مهر «باطل شد» می‌خورد، ۳۲۳ هزار انسان دیگر، پیش از تولد جان می‌سپارند، یا سقط می‌شوند یا مرده به دنیا می‌آیند.” در همان سال «آرزو رستم‌زاد»، معاون وزیر بهداشت ایران همچنین از وقوع 220 هزار سقط غیرقانونی در کشور خبر می‌دهد که “اگرچه زیرزمینی و غیررسمی هستند، اما در کنار سقط‌های قانونی و تولد 100 هزار نوزاد مرده در سال، رقمی حدود 323 هزار مرگ را شامل می‌شوند، 323 هزار مرگ، قبل از تولد.” آمارها زمانی عجیب‌تر به نظر می‌رسند که بدانید براساس گزارش‌های سازمان ثبت احوال ایران، “در سال 1393، 372 هزار مورد مرگ در وقایع حیاتی کل کشور به ثبت رسیده است. این مرگ‌ها متعلق به کسانی بوده است که شناسنامه داشته‌اند، اما رقم مرگ نوزادانی که هیچ‌وقت به دنیا نیامدند یا آنقدر عمر نکردند که صاحب شناسنامه شوند، تنها 14 درصد کمتر از مرگ آنها است.” وزارت بهداشت ایران نیز در خردادماه 1393، اعلام کرد: “در ایران سالانه 6 هزار سقط جنین قانونی صورت می‌گیرد که در سال 1392 سهم تهران بیش از 20 درصد بوده است. به تازگی سازمان پزشکی قانونی استان تهران از افزایش 8 درصدی سقط جنین قانونی در تهران خبر داد.” طبق سیاست‌های دولت که در 26 مهرماه 1391، تصویب شد؛ دولت برای رشد جمعیت، بسته‌های تشویقی در نظر گرفته که موارد ذیل از آن جمله است؛ – اقلام سبد تغذیه رایگان توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شامل؛ اختصاص بسته بهداشتی – درمانی رایگان شامل؛ مکمل‌های غذایی، دارو، آزمایش‌های دوره‌ای و موردی و معاینه‌های ماهیانه به مادران باردار و دارای فرزند زیر 2 سال برای حداقل 3 دهک درآمدی پایین و نیازمندان تعیین می‌شود. – افزایش مدت مرخصی استعلاجی زایمان به 9 ماه و مرخصی بدون حقوق به 21 ماه و جمعا به مدت 30 ماه به ازای هر فرزند و در مجموع 10 سال به صورت شناور با حفظ شغل برای کلیه شاغلان بخش دولتی و غیردولتی است. – همچنین مرخصی استعلاجی و بدون حقوق قابل بازخرید نیست و حداکثر تا 6 سالگی کودک قابل استفاده است و مرخصی استحقاقی 2 هفته‌ای تولد فرزند به پدر اختصاص می‌یابد که این مرخصی قابل بازخرید نیست. – پرداخت هدیه تولد فرزند به مادر به صورت سکه بهار آزادی طبق جدول زیر: – افزایش سنوات تحصیلی دانشجویان مادر به ازای هر فرزند تا 4 نیم‌سال و کاهش سقف واحدهای درسی در هر نیم‌سال تا سقف 8 واحد، متناسب‌سازی نظام آموزشی کشور با ملاحظات جنسیتی و سیاست‌های جمعیتی در ساختار، محتوا و طول مدت تحصیل از دیگر بندهای این مصوبه است. – همچنین مراکز آموزش عالی موظفند در توزیع و تخصیص وام دانشجویی، وام ودیعه مسکن و همچنین تخصیص خوابگاه‌های دانشجویی، دانشجویان متأهل دارای فرزند را در اولویت قرار دهند. – دانشجویان مادر دارای فرزند زیر 3 سال می‌توانند تا 50 درصد واحدهای درسی نظری دوره تحصیلی خود را به صورت نیمه حضوری یا مجازی بگذرانند. – دستورالعمل اجرایی مربوط توسط وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و ابلاغ خواهد شد. – براساس این مصوبه، فراهم آوردن امکان حضور منعطف و کاهش ساعات کار موظف، ایجاد امتیازات خاص و تسهیلات لازم در طرح دورکاری و نیمه حضوری و سایر شیوه‌های مناسب اشتغال برای زنان باردار و مادران دارای فرزند زیر 5 سال است و حق عائله‌مندی در کلیه قوانین و مقررات استخدامی به دو برابر افزایش می‌یابد. پرداخت پاداش اولاد به صورت ماهانه و به صورت پلکانی در کلیه قوانین و مقررات استخدامی کشور و به شرح جدول ذیل اعمال می‌شود: دویچه‌وله در سال 1393، در گزارشی با عنوان «سالانه ۱۲۰ هزار سقط جنین غیرقانونی در ایران» نوشت: “پیش‌تر مجلس ایران طرحی را با عنوان “محدودسازی روش‌های جلوگیری از بارداری” تصویب کرد که بر اساس آن کلیه اقدامات منتهی به “سقط جنین، عقیم سازی، وازکتومی، توبکتومی و هرگونه تبلیغات برای فرزندآوری کمتر” ممنوع است و متخلفان به دو تا ۵ سال زندان محکوم می‌شوند. این طرح با وجود مخالفت دولت به تصویب رسید. در واکنش به آن، شهیندخت مولاوردی، معاون حسن روحانی در امور زنان و خانواده تاکید کرد که نماینده دولت و مرکز پژوهش‌های مجلس با این طرح مخالفت کرده‌اند.” حال در این میانه سرنوشت مادرانی که نمی‌توانند جنینی را در رحم خود نگاه دارند و نمی‌خواهند به پروژه “فرزندآوری بیشتر، زندگی بهتر” حاکمیت جمهوری اسلامی کمک کنند چه می‌شود؟ حاکمیت می‌خواهد به هر قیمتی که شده جمعیت ایران را افزایش دهد، از سوی دیگر آمار سقط جنین‌های قانونی و غیرقانونی، بیش از پیش برای مجریان افزایش جمعیت در ایران جذابیت دارد. از این رو برای حمایت از مادرانی که می‌خواهند فرزندان احتمالی خود را سقط کنند، زنانی که ناخواسته باردار شده‌اند، زنانی که شرایط اقتصادی بحرانی و زندگی فلاکت‌بارشان اجازه نمی‌دهد فرزند دیگری بیاورند و یا نمی‌توانند از آن مراقبت کنند… برنامه‌های کاربردی و علمی لازم‌تر از هر زمانی است. در پایان باید گفت خلا قانونی و یا وجود قوانین و دستورالعمل‌های غیرانسانی در حق دختران و زنان ایرانی بیش از هر زمان دیگری آزادی، سلامت و اراده آنان را به خطر انداخته است.
