بودجه جهانی برای اقدام علیه مین کاهش یافت : www.iranhrc.org
|
(عیسی بازیار) سازمان بین‌المللی مین‌های زمینی و مهمات خوشه‌ای مانیتور (Landmine and Cluster Munition Monitor) در راستای رسیدن به جهانی عاری از مین‌های زمینی، گزارش سالیانه خود را درباره وضعیت آلودگی، پاکسازی و ساخت مین در جهان منتشر کرد. در این گزارش از پیشرفت پاکسازی نسبت به سال گذشته در بعضی مناطق ابراز خشنودی شده است و همچنین اعلام شده بسیاری از کشورهای عضو پیمان منع مین، از برنامه پاکسازی ارایه شده خود عقب‌تر هستند و برای دومین سال پیاپی بودجه جهانی اقدام بر علیه مین کاهش یافته است. ایران به عنوان دومین کشور آلوده به مین در دنیا و جزو ۱۱ کشور تولیدکننده مین، با توجه به اینکه عضو کنوانسیون منع مین نیست و معاهده را امضا نکرده است، به دلایل امنیتی هیچ‌گونه همکاری با این سازمان ندارد و در این گزارش در چند مورد بسیار مختصر به وضع آلودگی ایران پرداخته شده است. در رصد مداوم نگارنده گزارش که به این سازمان نیز اعلام شد؛ هیچ‌گونه پیشرفتی در سال میلادی ۲۰۱۵، در مورد وضعیت پاکسازی علی‌رغم پذیرش پیشنهاد کشور بوسنی در مارچ ۲۰۱۵، در بیست و هشتمین نشست شورای حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی دیده نشده و همچنان ایران از پرتلفات ترین کشورهای آلوده جهان است. مبنای گزارش این سازمان بین‌المللی، براساس داده‌های نهاد‌های ملی مین و حاکمیت‌هاست، نه افراد و سازمان‌های مستقل؛ بنابراین اطلاعات زیادی در مورد آخرین وضعیت مین در ایران در این گزارش دیده نمی‌شود. گزیده این گزارش از سوی وب‌سایت «ایران بدون مین» ترجمه و منتشر شده که در پی می‌خوانید. مانیتور مین‌های زمینی در گزارش ۲۰۱۵، پیشرفت‌های حاصله در راستای رسیدن به هدف دنیایی عاری از مین را با جزییات بیان می‌کند و در عین حال چالش با گروه‌های غیر دولتی مسلح که در کشورهای زیادی از مین استفاده کرده‌اند و همچنین افزایش تلفات در سال گذشته را به تصویر می‌کشد. مانیتور از افزایش پاکسازی مناطق آلوده به مین گزارش می‌دهد در حالی که در سال ۲۰۱۴، خیلی از کشور‌ها عقب تر از برنامه پاکسازی خود هستند و بودجه جهانی برای اقدام علیه مین برای دومین سال کاهش یافته است. وضعیت کنوانسیون ۱۶۲ کشور، عضو کنوانسیون منع مین هستند. جزایر مارشال، کنوانسیون را امضا کرده؛ اما هنوز به تصویب نرسانده است. استفاده از مین از اکتبر ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵، نیروهای دولت میانمار، کره شمالی، سوریه، -در واقع همه از کشورهایی که عضو کنوانسیون نیستند- از مین‌های ضد نفر استفاده کرده‌اند. کره شمالی قرار دادن مین‌های جدید در امتداد مسیر گشت‌زنی کره جنوبی در منطقه غیر نظامی بین دو کشور را انکار کرده است، اما کمیسیون بررسی آتش‌بس سازمان ملل در گزارش آگوست ۲۰۱۵ به نتیجه دیگری رسیده است. استفاده دولت سوریه برای اولین بار در سال ۲۰۱۱ سند شده است در حالی که استفاده دولت میانمار از سال ۱۹۹۹ توسط مانیتور سند شده است. به هر حال اطلاعات موجود نشان می‌دهد که مین‌های جدید که در میانمار استفاده شده در سطح بسیار پایین‌تر از سال‌های قبل است. گروه‌های مسلح غیر دولتی از مین‌های زمینی یا وسایل انفجاری مشابه مین‌های زمینی در ۱۰ کشور افغانستان، کلمبیا، عراق، لیبی، میانمار، پاکستان، سوریه، تونس، اکراین و یمن، استفاده کرده‌اند. آخرین باری که مانیتور از استفاده ۱۰ یا تعداد بیشتر از کشورهایی که نیروهای مسلح در آن‌ها از مین‌های زمینی یا ادوات انفجاری مشابه استفاده کرده‌اند نام برد سال ۲۰۰۶ بود. هیچ تاییدی برای استفاده جدید از مین‌های زمینی توسط کشورهای عضو در طول دوره گزارش‌دهی وجود ندارد. کمیته جدید کنوانسیون در مورد همکاری با نمایندگان کشورهای سودان، اکراین، ترکیه و یمن ملاقات کرد که آن‌ها را در گفت‌و‌گو دو جانبه در مورد اتهامات گذشته مبنی بر استفاده از مین در برخی موارد که به سال ۲۰۰ بر می‌گردد درگیر کند. تلفات در سال ۲۰۱۴ تلفات ثبت شده ناشی از مین و ادوات انفجاری مشابه مین، بمب‌های خوشه‌ای و دیگر مواد منفجره باقی مانده از جنگ نسبت به سال ۲۰۱۳ افزایش یافته است. اما این دومین گزارش مانیتور از کاهش تلفات از سال ۱۹۹۹ بود. در سال ۲۰۱۴، ۳۶۷۸ تلفات در سطح جهان ثبت شده بود که ۱۲ درصد افزایش در مقایسه با تعداد کل ۳۳۰۸ در سال ۲۰۱۳ نشان می‌دهد. میزان ۱۰ تلفات هر روز در سال ۲۰۱۴ گزارش شده که حدود ۴۰ درصد آن است که در سال ۱۹۹۹ اعلام شده بود که در آن موقع تعداد تلفات ۲۵ نفر در هر روز بود. در بسیاری از کشور‌ها و مناطق، تعداد زیادی از تلفات ثبت نشده است مخصوصا در بحران‌ها، بنابراین رقم واقعی تلفات پیش‌بینی می‌شود که بیشتر باشد. با این اوصاف کاهش در تلفات ثبت شده از هنگام به اجرا در آمدن پیمان منع مین به علت پیشرفت در ثبت کردن وقایع حتی بیشتر به چشم می‌خورد. تلفات در ۵۴ کشور و ۴ منطقه در سال ۲۰۱۴ شناسایی شد که ۳۷ تا از آن‌ها کشورهای عضو کنوانسیون هستند. اکثر تلفات ثبت شده ناشی از مین و سایر ادوات باقی مانده از جنگ که وضعیت آن‌ها شناخته شده غیر نظامیان (حدود ۸۰ درصد) بودند که تقریبا مشابه سال ۲۰۱۳ است در سال ۲۰۱۴، ۳۹ درصد از تلفات که سن آن‌ها شناخته شده بود کودکان هستند و در مواردی که جنسیت مشخص شده زنان و دختران ۱۲ درصد از میزان تلفات را تشکیل داده‌اند، رقمی مشابه سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳. ۷۰ درصد تلفات ثبت شده در جهان در کشورهای عضو رخ داده است. افغانستان با ۱۲۹۶ نفر در سال ۲۰۱۴ بیشترین تعداد تلفات را در مقایسه با ۱۰۵۰ نفر در سال ۲۰۱۳ داشته است. میزان افزایش تلفات به خاطر وسایل انفجاری شبیه مین بوده، ۸۰۹ وسیله ثبت شده در سال ۲۰۱۴ در مقایسه با ۵۶۷ در سال ۲۰۱۳. در سال ۲۰۱۴ مین‌های ضد نفر کارخانه‌ای و وسایل منفجره شبیه مین باعث اکثریت تلفات بوده است. (۴۹ درصد) نسبت تلفات ایجاد شده توسط وسایل منفجره شبیه مین به طور گسترده افزایش یافته (به ۳۱ درصد نسبت به ۲۲ درصد در سال ۲۰۱۳) تلفات در افغانستان بیشترین بوده است. آلودگی تا اکتبر ۲۰۱۵، ۵۷ کشور و ۴ منطقه آلوده به مین شناسایی شده‌اند از جمله ۳۳ کشور عضو و ۲۴ کشور که عضو نیستند. ۵ کشور مناطق مشکوک آلوده به مین دارند. حداقل ۲۰۰ کیلومتر در سال ۲۰۱۴ پاکسازی شده که نسبت به ۱۸۵ کیلومتر در سال ۲۰۱۳ افزایش دارد. بیش از ۲۳۰۰۰۰ مین‌های ضد نفر و ۱۱۵۰۰ مین‌های ضد تانک از بین رفته است. مانند سال ۲۰۱۳ بیشترین پاکسازی در سال ۲۰۱۴ در افغانستان، کامبودیا و کرواسی بود که روی هم ۷۵ درصد از پاکسازی‌های ثبت شده را نشان می‌دهد. در طی ۵ سال گذشته تقریبا ۹۷۶ کیلومتر از مناطق آلوده به مین پاکسازی شده است. نزدیک ۱. ۴۸ میلیون مین‌های ضد نفر و بیشتر از ۸۲۰۰۰ مین‌های ضد تانک از بین رفته‌اند. در سال ۲۰۱۴ بروندی مناطق مشکوک آلوده به مین را پاکسازی کرده و موزامبیک از سپتامبر ۲۰۱۵ خودش را عاری از مین اعلام کرده است. تا نوامبر ۲۰۱۵، ۲۱ کشور و یک منطقه دیگر خودشان را عاری از مین اعلام کرده‌اند. از زمان به اجرا درآمدن کنوانسیون در سال ۱۹۹۹ برای اولین بار عمان در اولین گزارش شفاف‌سازی موضوع ماده ۷ اعلام کرد که مناطق مشکوک آلوده به مین دارد و بنابراین به لیست کشورهای آلوده اضافه شد. همچنین آلودگی جدید در اوکراین سبب اضافه شدن این کشور به لیست کشورهای آلوده شد. از ۳۳ کشور که تایید کردن اقدامات عقب افتاده در مورد پاکسازی دارند، ۲۷ تا حداقل یک مهلت گرفته‌اند اما فقط ۳ کشور در راستای ماده ۵ در محدوده پایان مهلت پاکسازی هستند. در سال ۲۰۱۴، چهار کشور جمهوری دموکراتیک کنگو، اریتره، یمن و زیمباوه در خواست مهلت کردند که درخواست همه آن‌ها در سومین کنفرانس بررسی تایید شد. در سال ۲۰۱۵ چهار کشور قبرس، اتیوپی، موریتانی و سنگال درخواست مهلت کردند. این‌ها منتظر تایید در خواستشان در چهاردهمین جلسه کشورهای عضو هستند که از ۳۰ نوامبر تا ۴ دسامبر ۲۰۱۵ برگزار می‌شود. آلودگی عظیم مین‌های زمینی که توسط مانیتور حدود ۱۰۰ کیلومتر تعریف شده در افغانستان، آنگولا، آذربایجان، بوسنی و هرزگوین، کامبودیا، چاد، کرواسی، عراق، تایلند، ترکیه و صحرای غربی وجود دارد. استفاده گسترده از روش‌های پاکسازی -بررسی‌های فنی و غیر فنی- درک درست از آلودگی‌های باقیمانده در بسیاری از کشور‌ها را بهبود بخشیده است. حمایت از اقدامات در مورد مین هبه کنندگان و کشورهای آلوده با هم حدود ۶۱۰ میلیون دلار در کارهای ملی و بین‌المللی در مورد مین مشارکت کرده‌اند. در سال ۲۰۱۴ در مقایسه با سال ۲۰۱۳، ۳۰ میلیون (۵ درصد) کاهش داشته و این دومین سالی است که کمک‌ها کاهش پیدا کرده است. کمک‌های بین‌المللی ۴۱۷ میلیون دلار در سال ۲۰۱۴ بوده که از سال ۲۰۱۳ کاهش ۲۳ میلیون دلاری دارد. ۴۲ کشور و ۳ منطقه دیگر از ۳۳ هبه‌کننده کمک گرفتند. سهم ۵ هبه کننده اصلی یعنی آمریکا، اتحادیه اروپا، ژاپن، نروژ و هلند ۷۲ درصد کل بودجه کمکی را تشکیل داده. این نهمین سال متوالی است که مشارکت‌های بین‌المللی برای اقدامات مین بیش از ۴۰۰ میلیون بوده است. حمایت از فعالیت‌های مربوط به مین در افغانستان به طور فاحش کم شده است. از ۶۸ میلیون در سال ۲۰۱۳ به ۴۹ میلیون در سال ۲۰۱۴، اگر چه هنوز هم ۳۰ درصد بیشتر از بودجه‌ای است که توسط دومین دریافت کننده اخذ شده است. ۵ کشور اصلی دریافت کننده کمک‌ها، افغانستان، کلمبیا، آنگولا، عراق. لائوس، ۴۵ درصد از همه کمک‌های بین‌المللی را دریافت می‌کنند. بودجه‌های بین‌المللی میان بخش‌های زیر تقسیم شده است: آموزش پاکسازی و خطر مین (۶۸ درصد)، کمک به قربانیان (۶ درصد)، کارهای حقوقی و آگاه‌سازی (ادوکسی) (۵ درصد)، توانمندسازی (۴ درصد) و از بین بردن انبار‌ها کم‌تر از یک درصد. ۱۶ درصد باقیمانده توسط هبه‌کنندگان مشخص نشده است. ۱۳ کشور آلوده، ۱۴۹ میلیون دلار برای حمایت از برنامه‌های ملی خود اختصاص می‌دهند. این مبلغ ۷ میلیون کم‌تر از سال ۲۰۱۳ (۴ درصد کاهش) است در حالی که ۱۸ کشور آلوده مشارکت ۲۰۱ میلیون دلار را گزارش کرده‌اند. علاوه بر این کمک‌ها تخصیص بودجه توسط مجمع عمومی سازمان ملل برای اقدام علیه مین در عملیات حفظ صلح ۱۶۶ میلیون در سال ۲۰۱۴ بوده است؛ یعنی ۱۰ درصد افزایش در مقایسه با سال ۲۰۱۳ داشته است. کمک به قربانیان بیشتر کشورهای عضو کنوانسیون منع مین با تعداد زیاد مصدومان تحت برنامه عمل کارتاهنا (۲۰۰۹ـ ۲۰۱۴) پیشرفت قابل توجهی در کمک به قربانیان داشته‌اند و تحت برنامه عمل ماپوتا (۲۰۱۴ـ ۲۰۱۹) این کار را ادمه می‌دهند. اما هنوز با چالش‌های زیادی روبرو هستند. یافته‌های جزیی زیر مربوط به ۳۱ کشور است که تعداد قابل توجهی قربانی دارند؛ از طریق بررسی صورت گرفته درک نیازهای قربانیان مین در بیشتر از نصف کشورهای عضو بهبود یافته است. حدود دوـ سوم کشورهای عضو، مکانیزم‌های هماهنگی فعال یا طرح‌های ملی برای پیشبرد تلاش برای کمک به قربانیان و حمایت از حقوق آن‌ها را داشته‌اند. اقدامات عمل قدیمی برای کمک در افغانستان و سودان به روز نشده است و برنامه‌های چندین کشور عضو یعنی الجزایر، بوروندی، چاد، جمهوری دموکراتیک کنگو، سودان جنوبی و یمن غیر فعال و یا به شکل پیش‌نویس باقی مانده است. در بیشتر کشورهای عضو تلاش‌های کمک‌رسانی در سایر حقوق مربوط به افراد معلول ادغام شده است. تلاش‌های هماهنگی کمک به قربانیان در بوسنی و هرزگوین، جمهوری دموکراتیک کنگو و اوگاندا متوقف شده است. تقریبا در تمام کشورهای عضو، بازماندگان به اقدامات هماهنگی که روی زندگی آن‌ها اثر دارد می‌پیوندند، اگرچه در خیلی کشور‌ها مشارکت آن‌ها باید به طور بهتری حمایت شود به خصوص در نقش‌های تصیم‌گیری. بیش از نیمی از کشورهای عضو اطلاعاتی در مورد فعالیت‌های کمک به قربانیان و پیشرفت در این زمینه در گزارش‌های رسمی خود مربوط به سال ۲۰۱۴ در نظر گرفته‌اند. از بین بردن ذخایر به طور کلی کشورهای عضو بیش از ۴۹ میلیون مین‌های زمینی ذخیره شده را از بین برده‌اند که این شامل ۵۳۰۰۰۰ می‌شود که در سال ۲۰۱۴ نابود شد. در طی دوره گزارش‌دهی فنلاند، نابودی یک میلیون مین ذخیره شده خود را کامل کرد. بیش از ۹ میلیون مین‌های ضد نفر منتظر نابودی توسط ۶ کشور عضو هستند. بلاروس، یونان و اوکراین همچنان به نقض کنوانسیون ادامه می‌دهند، چرا که نتوانسته‌اند مین‌های موجود خود را تا پایان مهلت چهار ساله به اتمام برسانند. مهلت بلاروس و یونان ۱ مارچ ۲۰۰۸ بوده، در حالی که مهلت اوکراین ۱ جون ۲۰۱۰ بوده است. انتقال و تولید در دهه قبل تجارت جهانی مین‌های زمینی شاهد سطح کمی از نقل و انتقال غیرقانونی بوده است، اما وجود مین در سودان، اوکراین و یمن حاکی از آن است که نوعی از تجارت و خرید و فروش هنوز وجود دارد. حداقل ۹ کشور چین، هند، اسراییل، قزاقستان، پاکستان، روسیه، سنگاپور، کره جنوبی و آمریکا که عضو کنوانسیون نیستند از جمله ۶ تولیدکننده مین‌های زمینی یک مهلت قانونی رسمی برای صادر کردن مین‌های زمینی تصویب کرده‌اند. از مجموع بیش از ۵۰ کشور تولیدکننده قبل از وجود کنوانسیون در حال حاضر فقط ۱۱ کشور چین، کوبا، ایران، میانمار، کره شمالی، پاکستان، روسیه، سنگاپور، کره جنوبی و ویتنام به عنوان تولیدکنندگان مین شناخته شده‌اند. ساخت و ساز فعال فقط در ۴ کشور هند، میانمار، پاکستان و کره جنوبی به چشم می‌خورد. گروه‌های مسلح غیر دولتی در افغانستان، کلمبیا، عراق، میانمار، پاکستان، سوریه و تونس ادوات شبیه مین‌های ضد نفر تولید کرده‌اند.
