اعلاميه مربوط به حقوق معلولان
اعلام شده در قطعنامه ٣۴۴۷ مورخ ۹ دسامبر ١۹۷۵ مجمع عمومى سازمان ملل متحد مجمع عمومى، با آگاهى از قول كشورهاى عضو براساس منشور ملل متحد براى انجام اقدام مشترك و جداگانه با همكارى سازمان ملل متحد به منظور كمك به ايجاد معيارهاى بهتر زندگى، اشتغال كامل و شرايط پيشرفت و توسعه اقتصادى و اجتماعى، با تاييد دوباره ايمان خود به حقوق بشر و آزاديهاى بنيادى و به اصول صلح، منزلت و ارزش شخص انسان و عدالت اجتماعى اعلام شده در منشور، با يادآورى اصول اعلاميه جهانى حقوق بشر، ميثاقهاى بينالمللى درباره حقوق بشر، اعلاميه حقوق كودك و اعلاميه حقوق عقبماندگان ذهنى و نيز ضوابط و معيارهايى كه از قبل براى پيشرفت اجتماعى در قانون اساسى كشورها، كنوانسيونها، توصيهها و قطعنامههاى سازمان بينالمللى كار، سازمان آموزشى، علمى و فرهنگى ملل متحد، سازمان جهانى بهداشت و صندوق كودكان ملل متحد و ساير سازمانهاى مربوطه پيشبينى شده، همچنين با يادآورى قطعنامه (پنجاه و هشت) ١۹٢١ مورخ ۶ مه ١۹۷۵ شوراى اقتصادى و اجتماعى، درباره پيشگيرى از ناتوانى و توانبخشى معلولان، با تاكيد بر اين كه اعلاميه پيشرفت و توسعه اجتماعى ضرورت حمايت ازحقوق و تضمين رفاه و توانبخشى آسيبديدگان جسمى و روانى را اعلام كرده، با توجه به ضرورت پيشگيرى از ناتوانيهاى جسمى و روانى و كمك به افراد معلول براى ايجاد تواناييها در متنوعترين زمينههاى فعاليتها و حداكثر كمك ممكن به آنان براى برخوردارى از زندگى عادى، با آگاهى از اينكه بعضى از كشورها، در مرحله كنونى توسعه خود، ميتوانند فقط تلاشها و منابع محدودى را به اين منظور اختصاص دهند، اين اعلاميه درباره حقوق افراد معلول را اعلام ميدارد و خواهان اقدام ملى و بينالمللى براى تضمين اين امر است كه از اين اعلاميه به عنوان مبنا و چارچوب اقدام مشترك براى حمايت از اين حقوق استفاده شود: ١ـ عبارت «شخص معلول» يعنى هر شخصى كه نميتواند به تنهايى، تمام يا بخشى از نيازهاى فرد عادى يا زندگى اجتماعى عادى را به علت نقص، اعم از مادرزادى يا غير مادرزادى، تواناييهاى جسمى يا روانى خود تامين كند. ٢ـ معلولان بايد از همه حقوق تصريح شده دراين اعلاميه برخوردار باشند. اين حقوق بايد بدون هيچگونه استثنا و بدون تمايز يا تبعيض بر مبناى نژاد، رنگ پوست، جنسيت، زبان، دين، عقيده سياسى يا عقايد ديگر، خاستگاه ملى يا اجتماعى، وضع مالى و ثروت، محل تولد يا هر موقعيت ديگر كه درباره شخص معلول يا خانوادهاش صدق ميكند، اعطا شود. ٣ـ معلولان از حق ذاتى احترام براى منزلت انسانى خود برخوردارند. اشخاص معلول بدون توجه به منشاء، ماهيت و جدى و شديد بودن نقصها و ناتوانيهاى خود از حقوق بنيادى مشابه ساير شهروندان هم سن خود برخوردارند كه مقدم بر همه متضمن حق برخوردارى از زندگى شرافتمندانه و با منزلت است كه تا حد امكان عادى و كامل باشد. ۴ـ معلولان داراى حقوق مدنى و سياسى مشابه ساير انسانها هستند؛ پاراگراف ۷ اعلاميه حقوق عقبماندگان روانى و ذهنى درباره هر محدوديت احتمالى يا جلوگيرى از تحقق حقوق فوق براى معلولان ذهنى صدق ميكند. ۵ـ معلولان حق دارند از تدابيرى كه طراحى شده تا بتوانند تا حد امكان متكى به خود باشند، برخوردار شوند. ۶ ـ معلولان حق دارند از درمان پزشكى، روانشناسى و كاركردى، ازجمله اندامهاى مصنوعى و وسايل orthetic، تا توانبخشى دارويى و اجتماعى، آموزش و پرورش، آموزش حرفهاى و توانبخشى، كمك، مشاوره، خدمات تعيين شغل و خدمات ديگرى برخوردار باشند كه آنان را قادر ميسازد تواناييها و مهارتهاى خود را به حداكثر برسانند و سرعت فرآيندهاى الحاق يا پيوستن دوباره آنان را به اجتماع بيشتر كند. ۷ـ معلولان حق دارند از امنيت اقتصادى و اجتماعى و سطح زندگى محترمانه و مطلوب برخوردار باشند. آنان حق دارند، براساس تواناييهاى خود، شاغل باشند و شغل خود را حفظ كنند يا در حرفهاى مفيد، مولد و سازنده، پول ساز مشغول باشند و به اتحاديههاى صنفى و كارگرى بپيوندند. ٨ـ معلولان حق دارند به نيازهاى ويژه آنان در كليه مراحل برنامهريزى اقتصادى و اجتماعى توجه و رسيدگى شود. ۹ ـ معلولان حق دارند با خانوادهها يا والدين رضاعى خود زندگى و در كليه فعاليتهاى اجتماعى، خلاقه يا تفريحى شركت كنند. هيچ فرد معلولى نبايد، تا آنجا كه به محل اقامتش مربوط ميشود، در معرض رفتار متفاوت غير از آنچه شرايط او ايجاب ميكند يا بهبودى و تسهيلاتى كه ممكن است از آن نصيب وى شود، قرار گيرد. اگر اقامت معلولى در اقامتگاهى ويژه و تخصصى اجتنابناپذير باشد، محيط و شرايط زندگى در آنجا بايد تا حد امكان مشابه شرايط و محيط زندگى عادى اشخاص همسن او باشد. ١٠ـ از معلولان بايد در برابر كليه اشكال استثمار و بهرهكشى، كليه مقررات و رفتارهاى تبعيضآميز و داراى ماهيت توهينآميز و موهن محافظت به عمل آيد. ١١ـ معلولان بايد بتوانند وقتى استفاده از كمكهاى حقوقى براى محافظت از خود و اموالشان اجتنابناپذير باشد از كمكهاى حقوقى واجد شرايط بهرهمند شوند. اگر فرآيند قضايى عليه آنان شكل گرفته، فرآيند حقوقى اعمال شده بايد شرايط جسمى و روانى آنان را به طور كامل در نظر بگيرد. ١٢ـ با سازمانهاى ويژه معلولان بايد در كليه مسائل مربوط به حقوق معلولان به نحوى مفيد مشورت شود. ١٣ـ كليه حقوق تصريح شده در اين اعلاميه بايد با كليه وسايل و امكانات مناسب به طور كامل به معلولان، خانوادهها و انجمن هاى آنان اطلاع داده شود. برگرفته از تارنمای مرکز اطلاعات سازمان ملل – تهران