اعلاميه جهانى حقوق كودك
مصوب ٢٠ نوامبر ١۹۵۹ مجمع عمومى سازمان ملل‌متحد(٢۴) نظر به اينكه اعضاى ملل‌متحد در منشور ملل، اعتقاد خود را به حقوق اساسى و منزلت و ارزش افراد بشر مجدداً تأكيد نموده و جهت پيشبرد رشد اجتماعى بهبود شرايط زندگى در آزادى گسترده ترى مصمم گشته‌اند. نظر به اينكه ملل متحد در اعلاميه جهانى حقوق بشر تأكيد نموده‌اند كه همه افراد بدون در نظر گرفتن نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقايد سياسى يا ساير عقايد، اصالت اجتماعى يا ملى، ثروت، تولد و يا ويژگيهاى ديگر، مشمول حقوق و آزادى توصيه شده در اعلاميه جهانى حقوق بشر مي‌باشد. نظر به اينكه كودك به علت عدم تكامل رشد بدنى و فكرى، قبل و بعد از تولد به مراقبت و توجه خاص كه شامل حمايت قانونى مناسب مي‌باشد نيازمند است. نظر به اينكه نياز به چنين مراقبت و حمايت خاص در اعلاميه ژنو حقوق كودك سال ١۹٢۴ آمده است و در اعلاميه جهانى حقوق بشر و در مرامنامه‌هاى بنيادهاى تخصصى سازمانهاى بين‌المللى مربوط به رفاه كودكان به رسميت شناخته شده است. بنابراين مجمع عمومى سازمان ملل: اين اعلاميه حقوق كودك را با اين هدف كه ايام كودكى توأم با خوشبختى بوده و از حقوق و آزاديهايى كه در پى خواهد آمد به خاطر خود و جامعه‌اش بهره‌مند شود رسماً به آگاهى عموم مي‌رساند و از پدران و مادران و زنان، مردان به عنوان افراد جامعه، سازمانهاى داوطلب، مقامات محلى و دولتها خواستار است تا اين حقوق را به رسميت شناخته و در جهت رعايت اين حقوق از طريق قوانين و ساير تمهيداتى كه به تدريج با توجه به اصول زير تدبير مي‌گردند اهتمام ورزند: اصل ١ كودك بايد از كليه حقوق مندرج در اين اعلاميه برخوردار شود. همه كودكان بدون استثناء و تبعيض و بدون در نظر گرفتن نژاد، رنگ، زبان، دين، عقايد سياسى يا ساير عقايد، منشأ اجتماعى يا ملى، ثروت، تولد و يا ويژگيهاى فردى ديگر يا خانوادگى مشمول اين حقوق مي‌شوند. اصل ٢ كودك بايد از حمايت ويژه برخوردار شود و امكانات و وسايل ضرورى جهت پرورش بدنى، فكرى، اخلاقى و اجتماعى وى به نحوى سالم و طبيعى و در محيطى آزاد و محترم توسط قانون يا مراجع ذيربط در اختيار وى قرار گيرد و در وضع قوانينى بدين منظور منافع كودكان بايد بالاترين اولويت را داشته باشد. اصل ٣ كودك بايد از بدو تولد صاحب اسم و مليت گردد. اصل ۴ كودك بايد از امنيت اجتماعى بهره‌مند گردد، در محيطى سالم پرورش يابد و بدين منظور كودكان و مادران بايد از مراقبت و حمايت خاص كه شامل توجه كافى پيش و بعد از تولد مي‌شود، بهره‌مند شود. كودك بايد امكان برخوردارى از تغذيه، مسكن، تفريحات و خدمات پزشكى مناسب را داشته باشد. اصل ۵ كودكى كه از لحاظ بدنى، فكرى يا اجتماعى معلول است بايد تحت توجه خاص، آموزش و مراقبت لازم متناسب با وضع خاص وى، قرار گيرد. اصل ۶ كودك جهت پرورش كامل و متعادل شخصيتش نياز به محبت و تفاهم دارد و بايد حتي‌الامكان تحت توجه و سرپرستى والدين خود، و به هر صورت در فضائى پرمحبت در امنيت اخلاقى، مادى، پرورش يابد. كودك خردسال را بجز در موارد استثنايى، نبايد از مادر جدا كرد. جامعه و مقامات اجتماعى موظفند كه نسبت به كودكان بدون خانواده و كودكان بي‌بضاعت توجه خاص مبذول دارند. كمكهاى نقدى دولت و ديگر تسهيلات جهت تأمين و نگهدارى فرزندان خانواده‌هاى پرجمعيت توصيه مي‌شود. اصل ۷ كودك بايد از آموزش رايگان و اجبارى، حداقل در مدارج ابتدائى بهره‌مند گردد. كودك بايد از آموزشى بهره‌مند شود كه در جهت پيشبرد و ازدياد فرهنگ عمومى او بوده و چنان سازنده باشد كه در شرايط مساوى بتواند استعداد، قضاوت فردى، درك مسئوليت اخلاقى و اجتماعى خود را پرورش داده و فردى مفيد براى جامعه شود. در امر آموزش و رهبرى كودك مصالح كودك بايد راهنماى مسئولين امر باشد. چنين مسئوليتى در درجه اول بعهده والدين مي‌باشد. كودك بايد از امكانات كامل براى بازى و تفريح با همان اهدافى كه در مورد آموزش او آمد برخوردار گردد، جامعه و مقامات اجتماعى بايد كوشش نمايند تا امكان استفاده از اين حقوق را رايج سازند. اصل ٨ كودك بايد در هر شرايطى جزو اولين كسانى باشد كه از حمايت و تسهيلات بهره‌مند گردد. اصل ۹ كودك بايد در برابر هر گونه غفلت، ظلم، شقاوت و استثمار حمايت شود. كودك نبايد به هر شكلى وسيله مبادله قرار گيرد. كودك نبايد قبل از رسيدن به حداقل سن مناسب به استخدام درآيد و نبايد به هيچ وجه امكان و يا اجازه استخدام كودك در كارهايى داده شود كه به سلامت يا آموزش وى لطمه زده و يا باعث اختلال رشد بدنى، فكرى و يا اخلاقى وى گردد. اصل ١٠ كودك بايد در مقابل هر گونه اعمال و رفتارى كه ترويج تبعيضات نژادى، مذهبى و غيره را ممكن سازد، حمايت شود. كودك بايد با روحيه‌اى پر تفاهم، گذشت، معتقد به دوستى بين مردم، صلح و برادرى جهانى و با آگاهى كامل بر اينكه توانائى و استعداد وى بايد وقف خدمت به همنوعانش شود، پرورش يابد. توصيه تبليغات در مورد اعلاميه جهانى حقوق كودك اجلاسيه عمومى با توجه به اعلاميه حقوق كودك از والدين، مردان و زنان به عنوان افراد بشر و همچنين سازمانهاى داوطلب، مقامات محلى و دولتها خواستار است كه حقوقى را كه گفته شد به رسميت شناخته و در اجراى آنان اهتمام ورزند: ١. توصيه مي‌كند كه دول كشورهاى عضو، سازمانهاى مربوط تخصصى و سازمانهاى غيردولتى صالح تا آنجا كه ممكن است در نشر اين اعلاميه بكوشند. ٢. تقاضا مي‌كند كه دبيركل اعلاميه را بصورت گسترده پخش و توزيع نموده و به اين منظور از كليه امكانات موجود براى انتشار و توزيع متن آن اعلاميه به كليه زبانهاى ممكن اقدام كند. برگرفته از تارنمای مرکز اطلاعات سازمان ملل – تهران
